ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΧΑΡΙΤΑΤΟΣ ΕΙΔΙΚΟΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ ΜΕ ΜΕΤΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
ΣΤΟΝ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΉΤΗ & ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΙΑ
ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ Μ.Ε.Θ. ΒΙΟΚΛΙΝΙΚΗΣ ΑΘΗΝΩΝ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ Μ.Φ.Η.
“Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ”
Σακχαρώδης Διαβήτης και τρίτη ηλικία
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΔΩΡΑ ΚΑΠΟΓΙΑΝΝΗ
Η Τρίτη ηλικία συνδέεται άμεσα σε μεγάλο ποσοστό με την ανάπτυξη χρόνιων νοσημάτων. Ένα από αυτά και σε εξέχουσα θέση είναι και ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 2 (ΣΔτ2) ενώ ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 1 (ΣΔτ1) είναι πολύ σπάνιος στους υπερήλικες. Η προοδευτική αύξηση της δυσανεξίας στην γλυκόζη και αύξηση των επίπεδων σακχάρου στο αίμα σχετίζεται άμεσα με την γήρανση του οργανισμού. Η Τρίτη ηλικία είναι μια ευπαθής ομάδα της κοινωνίας, ο σακχαρώδης διαβήτης μια νόσος που χρήζει έγκαιρης και έγκυρης θεραπείας, δυο στοιχεία που πρέπει να συμπορευτούν με την βοήθεια του ιατρού.
Ο Σακχαρώδης Διαβήτης (ΣΔ) αποτελεί σύνηθες πρόβλημα στους ηλικιωμένους, αφού υπολογίζεται ότι τουλάχιστον ένας στους πέντε ηλικίας άνω των 65 ετών πάσχει από τη νόσο.
Ο τύπος διαβήτη που απαντάται στη μεγάλη πλειοψηφία των ηλικιωμένων διαβητικών είναι ο διαβήτης των ενηλίκων ή αλλιώς ΣΔ τύπου 2 (σύμφωνα με την τρέχουσα ταξινόμηση) και συνήθως προϋπάρχει. Οι περιπτώσεις καθυστερημένης διάγνωσης δεν είναι σπάνιες αφού η νόσος αποκαλύπτεται σε τυχαίο εργαστηριακό έλεγχο, μετά από οφθαλμολογική εξέταση ή εκδήλωση χρόνιας επιπλοκής.
Οι ηλικιωμένοι αποτελούν μια ιδιαίτερη κατηγορία ασθενών διότι η φυσιολογική φθορά του χρόνου τους καθιστά σχετικά εύθραυστους. Συχνά παρουσιάζουν κακή φυσική κατάσταση με κινητικούς περιορισμούς, που έχει ως επακόλουθο την αδυναμία άσκησης καθώς και τον κίνδυνο πτώσεων. Όχι σπάνια επίσης εκδηλώνουν γνωσιακή δυσλειτουργία, άνοια δηλαδή, άλλοτε άλλου βαθμού. Αποτελούν επίσης κανόνα τόσο η συνύπαρξη περισσότερων του ενός νοσημάτων και ως εκ τούτου η πολυφαρμακία όσο και η έκπτωση νεφρικής λειτουργίας και η καρδιακή ανεπάρκεια. Οι παράγοντες αυτοί επηρεάζουν σημαντικά την αυτοδιαχείριση του ασθενή, μειώνουν την ποιότητα ζωής του, επιτάσσουν την ανάγκη φροντίδας από τρίτο άτομο και απαιτούν μεγάλη προσοχή στην επιλογή της φαρμακευτικής αγωγής για την αντιμετώπιση του διαβήτη προς αποφυγή αλληλεπιδράσεων.
Ο κίνδυνος υπογλυκαιμίας είναι άλλος ένας παράγοντας που λαμβάνουμε ισχυρά υπόψη όταν καταστρώνουμε το θεραπευτικό μας πλάνο διότι φαίνεται ότι είναι μεγαλύτερος τόσο σε συχνότητα όσο και σε βαρύτητα στους ασθενείς αυτούς. Οι εκδηλώσεις της υπογλυκαιμίας στους ηλικιωμένους είναι συνήθως ηπιότερες και περιλαμβάνουν απλή ανησυχία ή σύγχυση. Κατά συνέπεια η διάγνωση μπορεί να διαλάθει με δυνητικά καταστροφικές επιπτώσεις.
Η εξατομίκευση των γλυκαιμικών στόχων είναι ακόμα περισσότερο επιβεβλημένη στην ηλικιακή αυτή κατηγορία των ασθενών, για τους λόγους που αναφέρθηκαν παραπάνω.
Οι γλυκαιμικοί στόχοι εξατομικεύονται λαμβάνοντας υπόψη τη γνωσιακή και λειτουργική κατάσταση του ασθενή, τη διαθεσιμότητα υποστήριξης από το οικείο περιβάλλον, τα συνοδά νοσήματα και το προσδόκιμο επιβίωσης τους.
Στον ασθενή με μεγάλο προσδόκιμο επιβίωσης και ικανοποιητική κατάσταση υγείας, δηλαδή με λίγα συνυπάρχοντα νοσήματα και καλή γνωσιακή – λειτουργική κατάσταση, η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (HbA1c) θα πρέπει να διατηρείται κάτω από 7 – 7.5%.
Όταν ένας ηλικιωμένος υποφέρει από πολλές συνυπάρχουσες νόσους, έχει άνοια ήπιου – μέτριου βαθμού, είναι ευάλωτος σε υπογλυκαιμίες και κινδυνεύει από πτώσεις, τότε η κατάσταση του θεωρείται περισσότερο επιβαρυμένη. Εφόσον το προσδόκιμο επιβίωσης του υπολογίζεται αδρά σε πάνω από 5 έτη, τότε θέτουμε περισσότερο χαλαρούς στόχους, δηλαδή στοχεύουμε σε τιμές HbA1c <8%.
Σε έναν ασθενή που υποφέρει από τελικού σταδίου χρόνια νοσήματα (βαρύτατη καρδιακή ανεπάρκεια ή νεφρική ανεπάρκεια λόγου χάρη) ή άνοια προχωρημένου βαθμού, τότε το προσδόκιμο επιβίωσης του περιορίζεται σημαντικά (<5έτη). Στην περίπτωση αυτή στοχεύουμε σε τιμή HbA1c <8.5% η οποία ισοδυναμεί με μια μέση τιμή σακχάρου περίπου 200mg/dL. Με την τακτική αυτή αποφεύγουμε τόσο την πιθανότητα υπογλυκαιμίας όσο και την εκσεσημασμένη υπεργλυκαιμία που μπορεί να επιφέρει γλυκοζουρία, αφυδάτωση, βυθιότητα και πτωχή επούλωση τραυμάτων.
Όπως ισχύει για όλα τα νοσήματα, οι γενικές αρχές υγιούς διατροφής αποτελούν ακρογωνιαίο λίθο στην αντιμετώπιση του διαβήτη, στοχεύοντας στη διατήρηση ενός φυσιολογικού σωματικού βάρους.
Πρακτικά, συνιστάται η προσλαμβανόμενη τροφή να κατανέμεται σε 6 – 7 μικρά γεύματα ημερησίως και μάλιστα να γίνεται προσπάθεια οι τροφές που είναι πλούσιες σε υδατάνθρακες να μοιράζονται σε όλα τα γεύματα έτσι ώστε η διαχείριση του γλυκαιμικού φορτίου από τον οργανισμό να είναι αποτελεσματικότερη.
Επιδιώκεται η κατανάλωση ποικιλίας τροφών, ιδίως αυτών που είναι πλούσιες σε φυτικές ίνες. Στο πλαίσιο αυτό αποφεύγουμε τους χυμούς φρούτων και προτιμούμε την κατανάλωση φρέσκων φρούτων. Δεν θα πρέπει να ξεχνούμε την πρόσληψη ικανής ποσότητας λευκώματος (0,8-1,0 g/kg σωματικού βάρους) με σκοπό τη διατήρηση της μυϊκής μάζας και ενός θωρακισμένου ανοσοποιητικού συστήματος.
Η σημασία της φυσικής άσκησης στον Σακχαρώδη διαβήτη είναι τεκμηριωμένη αφού μέσω αυτής μειώνεται η αντίσταση στην ινσουλίνη, βελτιώνεται η καρδιοαναπνευστική λειτουργία και τονώνεται η αυτοπεποίθηση του ατόμου. Για τους ίδιους λόγους η άσκηση είναι απαραίτητη και στην τρίτη ηλικία, πάντα βέβαια υπό ιατρική παρακολούθηση και σωστό σχεδιασμό.
Ο σχεδιασμός της άσκησης θα εξαρτηθεί πρωτίστως από την κινητική κατάσταση του ατόμου αλλά και από άλλους παράγοντες όπως η ηλικία, η υπογλυκαιμική αγωγή και τα συνυπάρχοντα νοσήματα.
Προκειμένου να καταστρώσουμε το κατάλληλο θεραπευτικό πλάνο φαρμακευτικής αντιμετώπισης πρέπει να λάβουμε υπόψη τη γνωσιακή επάρκεια του ηλικιωμένου και την υποστήριξη από τους οικείους, τα συνοδά νοσήματα, την αποτελεσματικότητα του κάθε φαρμάκου και τις δράσεις του που δεν αφορούν τον Διαβήτη, καθώς και τις αντενδείξεις - ανεπιθύμητες ενέργειες του. Η εκτίμηση της νεφρικής λειτουργίας μέσω του υπολογισμού του ρυθμού σπειραματικής διήθησης από τον ιατρό πρέπει να γίνεται τόσο στην αρχική όσο και σε κάθε επίσκεψη μετέπειτα.
Αποφεύγουμε τα σύνθετα θεραπευτικά σχήματα όπως το εντατικοποιημένο σχήμα πολλαπλών ενέσεων ινσουλίνης όταν υπάρχει γνωσιακή δυσλειτουργία ή ανεπαρκής υποστήριξη από το οικείο περιβάλλον διότι μπορεί να οδηγήσει σε υπογλυκαιμία.
Προτιμούμε φάρμακα τα οποία καλύπτονται από τον ασφαλιστικό φορέα του συνταξιούχου εφόσον επιτυγχάνεται ο εξατομικευμένος γλυκαιμικός μας στόχος, έτσι ώστε να ελαχιστοποιήσουμε την πιθανότητα ελλιπούς συμμόρφωσης που συνδέεται με το οικονομικό κόστος.
Όταν υπάρχει αυξημένος κίνδυνος υπογλυκαιμίας προτιμούμε φαρμακευτικούς παράγοντες με χαμηλό υπογλυκαιμικό κίνδυνο.
Λαμβάνουμε σοβαρά υπόψη την παρουσία συνοδών νοσημάτων έτσι ώστε να επωφεληθούμε από τις εξωγλυκαιμικές δράσεις συγκεκριμένων φαρμακευτικών ομάδων αλλά και να αποφύγουμε την τοξικότητα άλλων.
Συμπεράσματα
Η ομάδα των ηλικιωμένων διαβητικών είναι μια ανομοιογενής ομάδα ασθενών που χαρακτηρίζεται τόσο από λειτουργική ετερογένεια (ποικίλλουσα φυσική – γνωσιακή – ψυχολογική κατάσταση) όσο και κλινική ανομοιογένεια (αναφορικά με την παρουσία συνοδών νοσημάτων και πολυφαρμακίας, εκδήλωση χρόνιων επιπλοκών του διαβήτη, ποικίλο προσδόκιμο επιβίωσης).
Προκειμένου λοιπόν να καθοριστούν οι εξατομικευμένοι θεραπευτικοί στόχοι και οι θεραπευτικές επιλογές απαιτείται προσεκτική εκτίμηση του ιατρικού ιστορικού αλλά και της λειτουργικότητας (ικανότητας αυτοεξυπηρέτησης) του ατόμου.
Παράλληλα όμως με τη βέλτιστη γλυκαιμική ρύθμιση θα πρέπει να δίνουμε ιδιαίτερη σημασία στον έλεγχο όλων των παραγόντων καρδιαγγειακού κινδύνου έτσι ώστε να συμβάλουμε στη μεγαλύτερη μείωση νοσηρότητας και θνητότητας, δηλαδή με άλλα λόγια, να βελτιώσουμε την ποιότητα και το προσδόκιμο επιβίωσης του ηλικιωμένου ασθενή μας.
Ετήσιος Επαγγελματικός Οδηγός Δήμου Σαρωνικού και της Νότιας Ανατολικής Αττικής
Ανεξάρτητη εφημερίδα για τον άνθρωπο & τον πολιτισμό
Ανεξάρτητη εφημερίδα για τον Δήμο Σαρωνικού,την Νότια Αττική καιτα Μεσόγεια
Περιοδική ενημερωτική έκδοση για θέματα υγείας
Περιοδική ενημερωτική έκδοση για θέματα εκπαίδευσης & άθλησης
Ετήσια ειδική έκδοση για EXPERTS ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ