Ο ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ ΠΛΗΤΤΕΙ ΝΕΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ
Στην Ελλάδα το 21ο Παγκόσμιο Συνέδριο
για τον Καρκίνο του Μαστού
Συνέντευξη με την Δρ Λυδία Ιωαννίδου- Μουζάκα*
Μεγαλύτερα τα ποσοστά καρκίνου του μαστού σε γυναίκες κάτω των 40 ετών μετά την πανδημία επισημαίνει η Δρ Λυδία Μουζάκα εξηγώντας μας τα γιατί και τον ρόλο της μαστογραφίας
H κατάσταση του καρκίνου του μαστού δείχνει μία τάση αύξησης και στην Ελλάδα και στο Διεθνή χώρο και βασικά έχει διαγνωστεί τελευταία σε μεγαλύτερα ποσοστά στις νεότερες γυναίκες, δηλαδή στις γυναίκες κάτω των 40 ετών. Στοιχεία από τον COVID-19 δεν έχουμε ακόμη, αλλά σίγουρα θα εμφανιστεί μία απότομη αύξηση των κρουσμάτων το 2023, από τη στιγμή που οι περισσότερες γυναίκες δεν έχουν υποβληθεί σε εξέταση μαστού αυτή την τριετία.
Εκτός της κληρονομικότητας που είναι ένας βασικός παράγοντας για την ανάπτυξη καρκίνου του μαστού σε νεαρότερες γυναίκες, πιστεύω ότι οφείλεται και σε κάποια άλλα σημαντικά αίτια, όπως είναι η καθυστερημένη απόκτηση του πρώτου παιδιού, που παλαιότερα ήταν της δεκαετίας των 20 με 30 και τώρα είναι της δεκαετίας 35 με 45 και γενικότερα το στρεσογόνο περιβάλλον στο οποίο ζει σήμερα η κάθε νέα γυναίκα.
Σύσταση και ευχή μας είναι ο καρκίνος του μαστού να διαπιστώνεται σε υποκλινική κατάσταση, σε κατάσταση μη ψηλαφητή. Δηλαδή το εύρημα να είναι τυχαίο, από μία μαστογραφία ή ένα υπερηχογράφημα μαστών, όπου η ίαση έχει πολύ μεγάλη πιθανότητα. Αν όμως θέλετε να απαριθμήσω τα ευρήματα τα οποία δίνει ο καρκίνος του μαστού, είναι: α) ένα ψηλαφητό ογκίδιο, β) μία αλλοίωση στη χροιά ή στην υφή του δέρματος, γ) μία εισολκή (τράβηγμα) του δέρματος, δ) μία εισολκή της θηλής, ε) ψηλαφητοί λεμφαδένες στη μασχάλη και στ) οποιαδήποτε αλλαγή στην καμπυλότητα του μαστού.
Η ερώτηση σας είναι πολύ σημαντική. Κατ’ αρχήν η μαστογραφία δεν είναι εργαλείο πρόληψης του καρκίνου του μαστού, αλλά εργαλείο διάγνωσης και μάλιστα έγκαιρης διάγνωσης. Αυτό ισχύει σ΄ ένα μεγάλο ποσοστό, όχι όμως σε όλες τις περιπτώσεις που από μόνη της δεν μπορεί να βάλει τη διάγνωση. Είναι όμως μια πολύ σημαντική εξέταση σε δύο πεδία.
α) Στο διαγνωστικό πεδίο, όπου είναι μία πολύ βασική εξέταση, μεταξύ των εξετάσεων στις οποίες υποβάλλουμε τη γυναίκα, και που στο τέλος έχει στα χέρια της μία σωστή διάγνωση. Και
β) Η μαστογραφία που πραγματοποιείται στο πλαίσιο του πληθυσμιακού ελέγχου των γυναικών, το λεγόμενο screening. Στην περίπτωση αυτή, όπως είναι οι μαστογραφίες που γίνονται τώρα στην Ελλάδα με το πρόγραμμα «Φώφη Γεννηματά», η μαστογραφία ξεχωρίζει τον τελείως φυσιολογικό μαστό, από ένα μαστό στον οποίον υπάρχει κάποιο μαστογραφικό εύρημα. Δεν είναι όμως ικανή να βάλει σε όλες τις περιπτώσεις τη διάγνωση. Και για να γίνω περισσότερο κατανοητή, εάν μία γυναίκα έχει ένα λοβιακό καρκίνο, ακόμη και κάποιου μεγέθους, που μπορεί να είναι και ψηλαφητός και κάνει μόνον μία μαστογραφία το εύρημα μπορεί κάλλιστα να διαφύγει, επειδή ο λοβιακός καρκίνος είναι και ακτινοδιαπερατός σε πολλές περιπτώσεις. Σε καμία λοιπόν περίπτωση μία μαστογραφία δεν είναι αρκετή για να εξασφαλίσει στη γυναίκα τη σωστή διάγνωση. Γι’ αυτό χρειάζεται η γυναίκα να υποβληθεί σε περισσότερες της μιας εξετάσεις και το σημαντικότερο να εξετασθεί και κλινικά από Μαστολόγο και να γίνει και μία λεπτομερής καταγραφή του ιστορικού της (ατομικού και κληρονομικού).
Άγχος και κακή ψυχολογία παράγοντες ανάπτυξης καρκίνου του μαστού
Δυστυχώς η παρατεταμένη ψυχική ένταση της γυναίκας έχει αποδειχθεί ότι είναι προκλητικός παράγοντας για την ανάπτυξη καρκίνου του μαστού, ιδίως στις εσωστρεφείς γυναίκες. Θα μου επιτρέψετε να πω ότι είμαι από τους πρώτους στη Διεθνή βιβλιογραφία που έκανα δημοσίευση σε αυτό το θέμα το 1986, όταν δεν υπήρχε κάτι τέτοιο στον ορίζοντα, σε ένα υλικό 4.000 γυναικών από το Κέντρο Μαστού του ΙΚΑ που τότε διεύθυνα. Το 1995, εννέα χρόνια μετά, στο Συνέδριο της Κοπεγχάγης αυτό έγινε απόλυτα αποδεκτό και σήμερα γνωρίζουμε και συνιστάμε στις γυναίκες να μην αφήνουν τα προβλήματά να τις καταδυναστεύουν και να παίζουν πινγκ-πονγκ με το πρόβλημα που προκύπτει. Είναι πολύ σημαντικό η γυναίκα να είναι εξωστρεφής.
Και αυτή είναι πολύ σημαντική ερώτηση. Θα σας απαντήσω με μία αυστηρή γλώσσα. Δεν είπαμε να μην πηγαίνει στον Γυναικολόγο. Λέμε να μην πηγαίνει στον μη εξειδικευμένο στη Μαστολογία Γυναικολόγο για τον μαστό της. Και εγώ Γυναικολόγος είμαι, αλλά εξειδικεύτηκα στη Μαστολογία. Ο Μαστολόγος γνωρίζει ο ίδιος να διαβάζει μία μαστογραφία, δεν βασίζεται μόνον στην έκθεση από τον Ακτινολόγο, διότι και αυτός είναι άνθρωπος και μπορεί κάλλιστα να του διαφύγει κάτι. Εάν λοιπόν ο Γυναικολόγος δεν είναι εξειδικευμένος δεν υπάρχει δυνατότητα να βρει το πρόβλημα που έχει ξεφύγει και κατά συνέπεια τα πράγματα σε μία τέτοια περίπτωση είναι εις βάρος της γυναίκας και αν υπάρξει πρόβλημα στη συνέχεια ακολουθεί ο δρόμος της δικαιοσύνης και για τους δύο. Ο Μαστολόγος πρέπει να έχει γνώση όλων των απεικονιστικών μεθόδων του μαστού, όχι μόνο της μαστογραφίας, των υπερήχων, της μαγνητικής μαστογραφίας, να έχει γνώση της Παθολογικής Ανατομικής των παθήσεων του μαστού, για να μπορεί να συμβουλεύσει σωστά τη γυναίκα, ανάλογα με την περίπτωση.
Είναι πάρα πολύ σημαντικό η μαστογραφία να είναι καλής ποιότητας και να είναι η κατάλληλη ανάλογα με το κάθε είδος μαστού. Εάν μία γυναίκα έχει πυκνό π.χ. μαστό και την καλύτερη ψηφιακή μαστογραφία να κάνει, δεν θα αναδείξει όλα τα προβλήματα, επειδή λόγω της πυκνότητας δεν μπορούν να αναδειχθούν. Στην περίπτωση αυτή π. χ. η γυναίκα θα πρέπει να υποβληθεί σε ψηφιακή Τομοσύνθεση. Γενικότερα μιλώντας, έχει πολύ μεγάλη σημασία η ποιότητα της μαστογραφίας για να είναι και το αποτέλεσμα αξιόπιστο. Αυτό διασφαλίζεται με τακτικούς ελέγχους των μαστογράφων από συνεργεία, τα οποία πιστοποιούν ότι τα πράγματα είναι εντάξει.
Ασφαλώς όχι, ιδιαίτερα στις νέες κοπέλες, στις οποίες τις περισσότερες φορές είναι καλοήθες εύρημα του τύπου του ινοαδενώματος. Οπωσδήποτε όμως σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να γίνεται όλος ο έλεγχος για να είναι το αποτέλεσμα αξιόπιστο.
21ο Παγκόσμιο Συνέδριο
για τον Καρκίνο και την Υγεία του Μαστού
στη Ρόδο
Το Συνέδριο που αναφέρετε είχε κατ’ αρχή αποφασιστεί να λάβει χώρα τον Σεπτέμβριο του 2020 στην Αθήνα, στο Μέγαρο Μουσικής. Η πανδημία όμως Covid-19 και οι συνέπειες αυτής σε όλους τους τομείς σε Παγκόσμιο επίπεδο, ήταν η αιτία το Συνέδριο να αναβληθεί. Καταφέραμε και το κρατήσαμε σε αναμονή επί 3 χρόνια και δεν δέχθηκα να γίνει διαδικτυακά, για να μην χάσει η Ελλάδα των προνομίων που προκύπτουν από ενός τέτοιου διαμετρήματος Συνέδριο, όπως είναι οφέλη Επιστημονικά, Τουριστικά, Οικονομικά, Πολιτιστικά κ.ά.. Μεταφέραμε το Συνέδριο στη Ρόδο, μια και η Ρόδος γενικότερα είναι ένας πολύ καλός τουριστικός και συνεδριακός προορισμός και επί πλέον το 7ο Παγκόσμιο Συνέδριο που είχα διοργανώσει το 1992 πάλι στη Ρόδο, στο ξενοδοχείο Ρόδος Παλλάς είχε ξεχωριστή επιτυχία.
Στους σκοπούς του Συνεδρίου της SIS που κανονικά λαμβάνουν χώρα κάθε δύο χρόνια σε διαφορετική Ήπειρο, εντάσσεται η ανακοίνωση όλων των νεοτέρων επιστημονικών επιτευγμάτων στην έρευνα, τη διάγνωση και τη θεραπεία των παθήσεων του μαστού, καλοήθων και κακοήθων.
Το Συνέδριο αυτό της SIS για πρώτη φορά θα ασχοληθεί και με την "Υγεία του μαστού", δηλαδή πώς και με ποιους τρόπους μπορούμε να προφυλάξουμε τον οργανισμό μας για να μην αναπτυχθεί καρκίνος στον μαστό.
*Δρ Λυδία Ιωαννίδου-Μουζάκα, ε. Καθηγήτρια Ιατρικής Σχολής Παν/μίου Αθηνών
Χειρουργός–Γυναικολόγος, Μαστολόγος-Ογκολόγος
Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Μαστολογίας
Εθνικός Εκπρόσωπος στην Ε.Ε. για τον καρκίνο του μαστού και τα Κέντρα μαστού.
Εκπρόσωπος του Π.Ι.Σ. στη UEMS για τις ανάγκες στη χειρουργική εκπαίδευση στον καρκίνο του μαστού
Δ/ντης Ελληνικής Σχολής Μαστολογίας
Πρόεδρος 21st SIS World Congress on Breast Cancer and Breast Health Care
Λεωφ. Βασ. Σοφίας 124Β, 115 26 Αθήνα
τηλ. 210 7771246 φαξ. 2107716834
Σύγχρονες θεραπείες και εργαλεία έγκαιρης διάγνωσης
Νεότερα δεδομένα και εξελίξεις στη διάγνωση & αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού
Γράφει η Δρ Λυδία Ιωαννίδου - Μουζάκα*
Ο καρκίνος του μαστού είναι ο συχνότερος καρκίνος του γυναικείου πληθυσμού στις ανεπτυγμένες χώρες του δυτικού κόσμου. Αυτό που θα πρέπει να γνωρίζουν όλες οι γυναίκες είναι ότι όσο νωρίτερα διαγνωστεί ο καρκίνος του μαστού, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα πλήρους ίασης, γεγονός που υπογραμμίζει τη σημασία της έγκαιρης διάγνωσης και της πρόληψης. Με αφορμή τη διοργάνωση στη χώρα μας του 21st SIS World Congress on Breast Cancer and Breast Healthcare, το οποίο θα πραγματοποιηθεί προσεχώς στη Ρόδο στο Συνεδριακό Κέντρο του Ξενοδοχείου Rhodos Palace, και λόγω της Παγκόσμιας Ημέρας της Γυναίκας, η χειρουργός γυναικολόγος, χειρουργός-μαστού και ε. Καθηγήτρια της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Δρ Λυδία Ιωαννίδου – Μουζάκα, ως Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής του συνεδρίου μοιράζεται μαζί μας μερικά από τα θέματα που θα βρεθούν στο προσκήνιο της επιστημονικής εκδήλωσης.
Πιο συγκεκριμένα, η κα. Μουζάκα μας μιλά για τις τελευταίες εξελίξεις αναφορικά με τα διαθέσιμα εργαλεία έγκαιρης διάγνωσης της νόσου, ενώ παράλληλα μας ενημερώνει για τις σύγχρονες θεραπείες που επιτρέπουν την εξατομικευμένη προσέγγιση κάθε ασθενούς, εξασφαλίζοντας τη θετική έκβαση της νόσου.
Επιβαρυντικοί παράγοντες και πρόληψη
Σήμερα, υπάρχουν αποδεκτοί παράγοντες, οι οποίοι προδιαθέτουν και δημιουργούν καρκίνο του μαστού και υπάρχουν και αποδεδειγμένα μέσα πρόληψης και μη εμφάνισής του.
Στην πρώτη ομάδα των αποδεκτών παραγόντων ανήκουν :
Στη δεύτερη ομάδα, της πρόληψης, ανήκουν:
«Κλειδί» για την επιβίωση των ασθενών η έγκαιρη διάγνωση
Σήμερα, στην επιβίωση της γυναίκας, αλλά και του άνδρα που ανέπτυξε καρκίνο του μαστού, σημαντικότατο ρόλο παίζει η έγκαιρη διάγνωσή του, σε στάδιο υποκλινικό και ιδιαίτερα σε κατάσταση μη διηθητική, όπου εάν διαγνωσθεί σε αρχικό στάδιο, δεν προλαβαίνουν να δημιουργηθούν μεταστάσεις και οι ασθενείς έχουν μεγάλη πιθανότητα επιβίωσης. Σ’ αυτή την έγκαιρη διάγνωση, σημαντικό ρόλο έχει παίξει η χρήση της μαστογραφίας και ιδιαίτερα σήμερα, του πλέον εξειδικευμένου είδους της, της Ψηφιακής Τομοσύνθεσης.
Στον τομέα των Υπερήχων η εξέλιξή τους συνάδει σήμερα με το τρισδιάστατο υπερηχογράφημα και την ελαστογραφία.
Σημαντική βοήθεια στην έγκαιρη διάγνωση προσφέρει και η Μαγνητική Μαστογραφία, η οποία στηρίζεται στην αυξημένη μεταβολική δραστηριότητα της περιοχής στην οποία αναπτύχθηκε ο καρκίνος.
Σημαντικό ρόλο στην ιστολογική ταυτοποίηση του παθολογικού ευρήματος σήμερα έχει και η core-biopsy, δηλαδή η βιοψία με χονδρή βελόνη.
Θεραπευτική αντιμετώπιση
Στη Χειρουργική αντιμετώπιση, η τάση είναι συντηρητικότερες χειρουργικές επεμβάσεις. Για να επιτευχθεί όμως αυτό, θα πρέπει η γυναίκα να προσέρχεται έγκαιρα στον ιατρό της.
Σήμερα είναι γνωστό, από επιστημονικές μελέτες των τελευταίων ετών, ότι ο καρκίνος του μαστού, ακόμη και του ιδίου ιστολογικού τύπου και του ιδίου σταδίου, μπορεί να έχει διαφορετική συμπεριφορά από ασθενή σε ασθενή και για τον λόγο αυτό, οι ασθενείς να πρέπει να υποβληθούν σε διαφορετική θεραπεία. Άρα, πρέπει να γίνεται κατανοητό ότι η κάθε ασθενής θα πρέπει να αντιμετωπίζεται εξατομικευμένα.
Στη θεραπευτική φαρέτρα σήμερα από ότι φαίνεται, η χημειοθεραπεία χάνει τη δύναμή της και τη θέση της παίρνει η στοχεύουσα θεραπεία και η ανοσοθεραπεία. Σ’ αυτό έχει βοηθήσει πολύ η ανάλυση του μοριακού προφίλ κάθε όγκου της κάθε ασθενούς, που μπορεί να επιτευχθεί με τα σύγχρονα εργαλεία ανάλυσης που διαθέτουμε. Μπορούμε δηλαδή, εύκολα και με ανεκτό σχετικά κόστος, να αναλύσουμε τα γονίδια της κάθε ασθενούς με καρκίνο του μαστού και να προσδιορίσουμε υπεύθυνα την αιτία που προκάλεσε την ανάπτυξη του συγκεκριμένου καρκίνου. Δηλαδή, τη βασική μετάλλαξη που οδήγησε στην καρκινογένεση.
Μαζί με την ανάλυση των γονιδίων και η στοχεύουσα θεραπεία, έχουν λάβει σημαντική θέση στη θεραπευτική αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού και έχουν δώσει αποτελέσματα τα οποία δεν μπορούσε να φανταστεί κανένας Ογκολόγος.
Τι περιλαμβάνει η φαρέτρα της ιατρικής για την πρόληψη του καρκίνου του μαστού
Θα πρέπει όμως, πάντα να γνωρίζουμε ότι τα καίρια μηνύματα της επιστήμης για τον καρκίνο του μαστού σήμερα, συνοψίζονται σε: α) πρωτογενή πρόληψη, δηλαδή αποτροπή της ανάπτυξης καρκίνου του μαστού, β) δευτερογενή πρόληψη που επιτυγχάνεται με την έγκαιρη διάγνωση και διαπιστώνει τον καρκίνο του μαστού σε αρχικό στάδιο και πολλές φορές οδηγεί στην ίασή του, γ) η συντηρητικότερη χειρουργική αντιμετώπιση, όπου η κατάσταση το επιτρέπει, δ) οι νέες καινοτόμες εξατομικευμένες θεραπείες που σώζουν όλο και περισσότερες γυναίκες και ε) η παρέμβαση των πλαστικών χειρουργών και η αποκατάσταση του εξαιρεθέντος μαστού.
Τέλος, όπως γνωρίζετε είναι μεγάλη και η συμβολή της Ακτινοθεραπείας και στις αρχόμενες ακόμη περιπτώσεις ως συμπληρωματική προληπτική θεραπεία, όπου δηλαδή γίνεται συντηρητική χειρουργική αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού και δεν αφαιρείται ο μαστός, αλλά αποστειρώνεται το εναπομείναν τμήμα του. Επίσης, το ίδιο ισχύει και για τις προχωρημένες καταστάσεις, θεραπευτικά. Στο σημείο αυτό, θα ήθελα να αναφερθώ στον σημαντικό ρόλο που έχει παίξει σήμερα, ιδιαίτερα για την Ελλάδα, η δυνατότητα συντόμευσης της διάρκειας της Ακτινοθεραπείας με διάφορους τρόπους, όπου αντί π.χ. για 30 ημέρες θεραπείας, η θεραπεία να μπορεί να ολοκληρωθεί σε 10 με 15 μέρες. Αυτό για την Ελλάδα έχει μεγάλη σημασία, για τις γυναίκες που διαμένουν σε απομακρυσμένες ορεινές ή νησιωτικές περιοχές και χρειάζονται να γυρίσουν στην οικογένειά, στην εργασία τους ή και σε ηλικιωμένους. Σήμερα, η ακτινοθεραπεία μπορεί να εκτελεστεί και διεγχειρητικά.
Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε πως όταν η Ακτινοθεραπεία αφορά τον αριστερό μαστό, θα πρέπει να ληφθεί πρόνοια για την ασφάλεια και την προστασία της καρδιάς.
Τέλος, υπάρχει και μια προληπτική θεραπευτική αντιμετώπιση για κάποιες περιπτώσεις που αφορά στην προληπτική υποδόρια αφαίρεση του μαζικού αδένα για να μην αναπτυχθεί καρκίνος.
WHO is WHO
Η Δρ Λυδία Ιωαννίδου Μουζάκα είναι: ε. Καθηγήτρια Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών
Επίσης έχει χρηματίσει:
Ετήσιος Επαγγελματικός Οδηγός Δήμου Σαρωνικού και της Νότιας Ανατολικής Αττικής
Ανεξάρτητη εφημερίδα για τον άνθρωπο & τον πολιτισμό
Ανεξάρτητη εφημερίδα για τον Δήμο Σαρωνικού,την Νότια Αττική καιτα Μεσόγεια
Περιοδική ενημερωτική έκδοση για θέματα υγείας
Περιοδική ενημερωτική έκδοση για θέματα εκπαίδευσης & άθλησης
Ετήσια ειδική έκδοση για EXPERTS ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ