Με τον όρο λιμάνι, εννοούμε τον σταθμό ο οποίος βρίσκεται σε μία παραθαλάσσια, παραλίμνια ή παραποτάμια περιοχή, από όπου οι άνθρωποι και τα εμπορεύματα έχουν την δυνατότητα να επιβιβασθούν, να αποβιβασθούν καθώς και να φόρτο-εκφορτωθούν, αντίστοιχα, από και προς τα πλοία καθώς και τα χερσαία μέσα μεταφοράς. 

Με στόχο την εξισορρόπηση της οικονομικής μεγέθυνσής των λιμένων σε συνδυασμό με τη διασφάλιση της βιωσιμότητας του ναυτιλιακού και λιμενικού τομέα, αναπτύχθηκε ο όρος «πράσινα» λιμάνια.

Πράσινα λιμάνια: Ο «κρυμμένος άσος» της ναυτιλίας στην κλιματική ουδετερότητα

Ορισμένα λιμάνια λαμβάνουν το χαρακτηρισμό «πράσινα», βάσει της υιοθέτησης μιας δέσμης μέτρων που αποσκοπούν σε χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα ή βελτίωση της ποιότητας του αέρα, ενεργειακή αποδοτικότητα ή τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, τη βιώσιμη κινητικότητα ή τη μείωση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, τα οποία αποτελούν τα κυριότερα πράσινα μέτρα.

Οι λιμενικές αρχές παγκοσμίως προσπαθούν να περιορίσουν τις εκπομπές ρύπων χρησιμοποιώντας κάθε δυνατότητα που δίνει η τεχνολογία και ταυτόχρονα επιβάλλουν αυστηρά μέτρα περιορισμού των εκπομπών και από τα πλοία που ελλιμενίζονται.

Η Ελλάδα ως ναυτική χώρα κατέχει πρωτιά

Για το μεγαλείο της πρωτιάς στη ναυτιλία, εμείς 11 εκατ. Έλληνες κατέχουμε το 21% του παγκόσμιου στόλου και πάνω από το 60% του ευρωπαϊκού μετά το Brexit. Οι Έλληνες μεταφέρουμε 18 στα 100 αντικείμενα παγκοσμίως. 

Ο κλάδος της ναυτιλίας συνολικά ευθύνεται για το 3% των βλαβερών εκπομπών. Η ζημιά αυτή προκαλείται κυρίως από τα πλοία που ταξιδεύουν αλλά σε κάποιο ποσοστό είναι υπεύθυνα και τα λιμάνια τα οποία χρησιμοποιούν πολλά οχήματα, γερανούς και άλλα συστήματα που εκπέμπουν καυσαέριο. Ακόμη και τα πλοία που βρίσκονται δεμένα στις αποβάθρες συνεχίζουν να καίνε καύσιμο εφόσον έχουν αναμμένες τις μηχανές τους και ακόμη περισσότερο τα πλοία που βρίσκονται αγκυροβολημένα έξω από τα λιμάνια περιμένοντας τη σειρά τους για να φορτώσουν ή να ξεφορτώσουν. Η λειτουργία ενός λιμανιού είναι εικοσιτετράωρη, το ίδιο και ενός πλοίου και αυτό δημιουργεί έντονη πίεση στο περιβάλλον.

Η ακτοπλοΐα συνδέει 116 κατοικήσιμα ελληνικά νησιά που αντιπροσωπεύουν το 14,5% του ελληνικού πληθυσμού.

Βρισκόμαστε στο 85,2% του capacity από την κρουαζιέρα στην Ελλάδα. Είμαστε σε πολύ καλύτερο σημείο από προηγούμενα χρόνια.

Η κρουαζιέρα, σημείωσε πέρυσι και, σε πανελλαδικό επίπεδο, ρεκόρ επιβατών και προσεγγίσεων στο Λιμάνι του Λαυρίου.

Πλεονέκτημα για το Λαύριο αποτελεί η γειτνίαση με το αεροδρόμιο της Αθήνας, καθώς πολλοί επιβάτες κρουαζιέρας από μακρινούς προορισμούς έρχονται στην Ελλάδα, μέσω του αεροδρομίου.

Σε συνδυασμό με την ανάπτυξη των υποδομών για τα σκάφη αναψυχής, τα οφέλη για την τοπική οικονομία / κοινωνία αναμένονται μεγάλα.

«Κλειδιά» στην κατάκτηση βιώσιμων στόχων

Για μία πιο «πράσινη» ναυτιλία, - ή μία.. απολύτως «πράσινη» ναυτιλία-, τα λιμάνια καλούνται ως μέρος αυτής της βιομηχανίας και γενικότερα της εφοδιαστικής αλυσίδας, να λειτουργήσουν ως «κλειδιά» στον γρίφο της άμεσης κατάκτησης των ολοένα και πιο αυστηρών βιώσιμων στόχων.

«Σε γενικές γραμμές θα λέγαμε ότι κάθε λιμάνι που εφαρμόζει μέτρα για τη μείωση των αρνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την δραστηριοποίηση του βρίσκεται στον δρόμο της πράσινης μετάβασης» έχει αναφέρει η κα  Μαρία Μποϊλέ Καθ. Διευθύντρια ΠΜΣ Ναυτιλία και Διευθύντρια Εργαστηρίου Ποσοτικής Ανάλυσης στη Ναυτιλία, Τμήμα Ναυτιλιακών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Πειραιώς.

Το 26ο μεγαλύτερο λιμάνι στον κόσμο και το 6ο στην Ευρώπη, το λιμάνι του Πειραιά, ήταν αναμενόμενο να έχει και αυτό τις δικές του κατευθυντήριες γραμμές, σχετικά με το πως θα αντιμετωπίσει την οικολογική καταστροφή, που προέρχεται από τις εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου.

Επενδύσεις εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ για την εγκατάσταση μηχανισμών ηλεκτροδότησης πλοίων από τη στεριά σχεδιάζουν τα λιμάνια της χώρας. Βήμα απαραίτητο για την πράσινη μετάβαση καθώς έτσι τα πλοία που δένουν στα λιμάνια θα μπορούν να σβήνουν τις μηχανές τους μειώνοντας με αυτόν τον τρόπο την κατανάλωση καυσίμων, τις εκπομπές αερίων αλλά και την ηχορύπανση. 

Η εγκατάσταση υποδομών ηλεκτροδότησης είναι κομβική για την επίτευξη των στόχων την ΕΕ στο πλαίσιο της συμφωνίας «fit for 55» για τη μείωση των εκπομπών ρύπων.

Τα πρώτα βήματα έχουν ήδη γίνει. Στην Ηγουμενίτσα ξεκινούν οι εργασίες για την εγκατάσταση τριών σταθμών φόρτισης. Οι Οργανισμοί Λιμένος Πειραιά, Θεσσαλονίκης και της Πάτρας σε συνεργασία με τον ΔΕΔΔΗΕ ετοιμάζονται να καταθέσουν αίτηση χρηματοδότησης από το Ταμείο Συνοχής της ΕΕ με τον Πειραιά να είναι πιο έτοιμος έχοντας ολοκληρώσει τις μελέτες για πέντε σταθμούς στην ακτοπλοΐα και τέσσερις σταθμούς στην κρουαζιέρα, ενώ Θεσσαλονίκη και Πάτρα θα διεκδικήσουν χρηματοδότηση για μελέτες. Χρηματοδότηση θα αναζητήσει και ο λιμένας Ηρακλείου που έχει επίσης προχωρήσει σε μελέτες για πέντε θέσεις ηλεκτροδότησης, ενώ τρεις θέσεις σχεδιάζει και η διοίκηση του λιμένα Ραφήνας.

Τα λιμάνια διεκδικούν κονδύλια από το πρόγραμμα Connecting Europe Facility, κάτι το οποίο σημαίνει πως οι συγκεκριμένες επενδύσεις θα «ανταγωνιστούν» για κοινοτική χρηματοδότηση όχι μόνο μεταξύ τους αλλά και με άλλα έργα μεταφορών, συμπεριλαμβανομένου και του σιδηροδρόμου. 

Ο υπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, Χρήστος Στυλιανίδης, κατά την ομιλία του στη «Διάσκεψη για τη Γαλάζια Πρωτοβουλία» είχε επισημάνει ότι: « θα πρέπει να εξισορροπηθούν η οικονομική ευημερία και η διατήρηση του περιβάλλοντος ενσωματώνοντας τις βιώσιμες πρακτικές στον τομέα της “γαλάζιας” οικονομίας. Τα πιο οικολογικά καύσιμα, η ενεργειακή απόδοση, η αποδοτικότητα των καυσίμων και οι καθαρές τεχνολογίες στη ναυτιλία ελαχιστοποιούν το οικολογικό αποτύπωμα και ταυτόχρονα συμβάλλουν στη βιώσιμη αξιοποίηση των θαλάσσιων πόρων. Οι επενδύσεις σε “πράσινα” λιμάνια και παραθαλάσσιες υποδομές, υποστηρίζουν περαιτέρω αυτή τη μετάβαση και διευκολύνουν την υιοθέτηση φιλικών προς το περιβάλλον πρακτικών. Επίσης η βιώσιμη ναυτιλία όχι μόνο συμβάλλει στη διατήρηση των οικοσυστημάτων των ωκεανών, αλλά και ευθυγραμμίζεται με τους ευρύτερους στόχους της “γαλάζιας” οικονομίας για την προώθηση της μακροπρόθεσμης ευημερίας, την αύξηση της ανθεκτικότητας των ακτών και την απόκτηση ανταγωνιστικότητας, ένα ζήτημα με μεγάλη σημασία ιδιαίτερα για τη “γαλάζια” οικονομία της ΕΕ».