ΕΝΔΟΜΗΤΡΙΩΣΗ:Υπεύθυνη και για υπογονιμότητα
Γράφει ο ΣΑΚΚΑΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ, Μαιευτήρας – Γυναικολόγος
Η ενδομητρίωση είναι μια ασθένεια πολύπαραγοντική που ακόμα διερευνάται. Πρόκειται για ασθένεια που οφείλεται στην παρουσία ενδομητρικών κυττάρων εκτός κοιλότητας της μήτρας. Τα ενδομητρικά κύτταρα είναι εκείνα τα κύτταρα που καλύπτουν την κοιλότητα της μήτρας και ουσιαστικά είναι εκείνα που αποβάλλονται στην περίοδο. Κάθε γυναίκα 14 ημέρες μετά την ωορρηξία αν δεν είναι έγκυος βλέπει περίοδο που ουσιαστικά δεν είναι άλλο από την πτώση του ενδομητρίου.
Αυτά τα κύτταρα του ενδομητρίου, για λόγους όχι πλήρως γνωστούς, σε κάποιες γυναίκες δεν αποβάλλονται πλήρως αλλά κάποια κύτταρα επιστρέφουν στην κοιλιά της γυναίκας όπου και εγκαθίστανται στις ωοθήκες, στις σάλπιγγες, στο περιτόναιο (είναι εκείνος ο υμένας που καλύπτει τα όργανα της κοιλιάς), στον κόλπο αλλά ακόμα και στην ουροδόχο κύστη και στο έντερο. Το πρόβλημα φαίνεται ότι είναι ότι αυτά τα κύτταρα δημιουργούν εστίες φλεγμονής.
Έτσι όταν η ενδομητρίωση βρεθεί στις ωοθήκες σχηματίζονται οι κύστεις ενδομητρίωσης (σοκολατοειδείς κύστεις), στις σάλπιγγες προκαλεί αλλοίωση της μορφολογίας των σαλπίγγων, στο περιτόναιο η ενδομητρίωση οδηγεί σε πόνο κυρίως στην περίοδο ενώ στο έντερο και στην ουροδόχο κύστη η ενδομητρίωση προκαλεί πόνο στην αφόδευση και ούρηση. Το χειρότερο είναι ότι η ενδομητρίωση/φλεγμονή μεγαλώνει κάθε μήνα αφού κάθε μήνα η μήτρα παράγει νέα ενδομητρικά κύτταρα τροφοδοτώντας τις ήδη υπάρχουσες εστίες.
Πρόκειται για ασθένεια με ποικίλες κλινικές εκφράσεις δηλαδή από γυναίκα με λίγο έως μέτριο πόνο στην περίοδο έως καταστάσεις βαριάς ενδομητρίωσης όπου η γυναίκα δεν μπορεί να περπατήσει από τον πόνο.
- Γιατί όσο μεγαλώνει η γυναίκα τόσο βελτιώνεται η ενδομητρίωση;
Διότι έχουμε καταλάβει ότι αυτά τα κύτταρα της ενδομητρίωσης είναι ευαίσθητα στα οιστρογόνα άρα όσο προχωράει μια γυναίκα προς την εμμηνόπαυση πρόωρη ή κανονική τόσο μειώνεται και η ενδομητρίωση.
Τα συμπτώματα
• Πόνος στην περίοδο, δυσμηνόρροια
• Πόνος στις επαφές, δυσπαρευνία
• Πόνος στην αφόδευση και ούρηση
• Υπογονιμότητα
Γνωρίζουμε ότι 50% των ασθενών με ενδομητρίωση έχουν θέματα υπογονιμότητας και ότι 25-30% των υπογόνιμων ζευγαριών έχουν ενδομητρίωση.
Οι αιτίες δεν είναι γνωστές.
Κατά καιρούς έχουν ενοχοποιηθεί γενετικές αιτίες, ανοσολογικές αιτίες ακόμα και η μόλυνση του περιβάλλοντος. Η διάγνωση είναι δύσκολη και συχνά την υποπτευόμαστε. Βασικό εργαλείο στη διάγνωση είναι το καλό ιστορικό και πάνω απ’ όλα να ακούμε με υπομονή την ασθενή. Η κλινική εξέταση επίσης θέλει πολλή- πολλή προσοχή. Μπορούμε να βοηθηθούμε με εργαλεία όπως η μαγνητική τομογραφία και ο καρκινικός δείκτης CA 125 αλλά χρησιμοποιώντας τα με προσοχή διότι δεν είναι διαγνωστικά εργαλεία.
Πολλές φορές ο δείκτης CA 125 είναι αρνητικός ή και η μαγνητική και η ασθενής έχει ενδομητρίωση.
Στην πραγματικότητα το μόνο διαγνωστικό εργαλείο είναι η λαπαροσκόπηση με την βιοψία εστιών για ιστολογική.
Το ποσοστό πληθυσμού με ενδομητρίωση είναι περίπου 10 τοις εκατό.
ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
- Γιατί η ενδομητρίωση προκαλεί υπογονιμότητα;
Για πολλούς λόγους
1. Η ενδομητρίωση όπως είπαμε είναι μία χρόνια φλεγμονή που δυστυχώς στο τέλος αλλάζει τη φυσιολογική δομή και ανατομία των οργάνων και έτσι συχνά παθαίνουν ανεπανόρθωτες βλάβες οι σάλπιγγες
2. Μελέτες έχουν δείξει ότι η ποιότητα των ωαρίων χειροτερεύει με την παρουσία έντονης ενδομητρίωσης
3. Πολύ βαριά ενδομητρίωση μπορεί να προκαλέσει προβλήματα ακόμα και στην εμφύτευση
Τι κάνουμε:
Καταρχάς οφείλουμε με προσοχή να ακούσουμε την ασθενή.
Αν δεν επιθυμεί εγκυμοσύνη ακολουθούμε συγκεκριμένο πρωτόκολλο που δεν θα αναλυθεί εδώ.
Σε μία γυναίκα όμως που θέλει παιδιά η αντιμετώπισή μας εξαρτάται από τη βαρύτητα της ενδομητρίωσης.
Αν είναι ελαφριάς μορφής και η ασθενής είναι νέα και δεν παρουσιάζει μεγάλο χρονικό διάστημα υπογονιμότητας μπορούμε να περιμένουμε ή να της προτείνουμε σπερματέγχυση.
Αν αντιθέτως το χρονικό διάστημα υπογονιμότητας είναι μεγάλο λαμβάνουμε σοβαρά υπόψη την πιθανότητα να χρειαστεί εξωσωματική ακόμα και σε νέα ηλικία.
Η ωοθηκική διέγερση στην εξωσωματική δεν χειροτερεύει μια ελαφράς προς μέτρια ενδομητρίωση.
Αν η ασθενής μας παρουσιάζει μεγάλες ενδομητριωσικές κύστεις δηλ μεγαλύτερες των 3 εκατοστών ή βαριά κλινική εικόνα προτείνω λαπαροσκόπηση ακολουθούμενη από ορμονική καταστολή 3 μηνών και στο τέλος της καταστολής εξωσωματική.
Η σωστή απόφαση μπορεί να μας οδηγήσει σε υψηλά ποσοστά επιτυχίας.
